Vergelijken
“Wat jij hebt meegemaakt, is veel erger dan wat mij is overkomen.” Hoe vaak heb ik dat al niet gehoord in een gesprek. Gek eigenlijk, vind je niet, dat mensen hun leed met elkaar gaan vergelijken. Ik vergelijk mijn ene verlies wel eens met mijn andere verlies. Dat kan, vind ik. Maar jouw verlies vergelijken met mijn verlies, dat kan naar mijn idee niet. Tuurlijk, wat ik heb meegemaakt is heftig: ons derde kind is een dag na zijn geboorte overleden. Maar als je mij vooraf verteld zou hebben dat het nu, ruim zeven en een half jaar later, zo goed met mij zou gaan, had ik je niet geloofd.
De crux
En misschien zit daar wel de crux. Je weet pas hoe je met iets omgaat, als je het daadwerkelijk meemaakt. Dan kun je er, voor jezelf, pas een waardeoordeel over geven, of een zwaarte aan hangen. Mocht je dat willen. Daarom zeg ik, voor mezelf kan ik het ene verlies met het andere vergelijken. Ik kan jouw verlies niet met mijn verlies vergelijken, omdat ik niet weet hoe het voor jou is. Dus kan en wil ik niet wegen wiens verdriet nou zwaarder weegt.
Mensen zijn geneigd het verlies van de ander te wegen, door er via hun eigen referentiekader naar te kijken. Ik dacht voorheen bijvoorbeeld dat het verliezen van je kind wel het ergste moest zijn om mee te maken. Nu heb ik daar een andere mening over.
Impact
Dit alles heeft met impact te maken. Wat is de impact van jouw verlies op jouw leven? Als iemand zegt dat haar miskraam minder heftig is dan mijn verlies van Bram, zeg ik standaard dat ik die mening niet deel. Soms word ik dan raar aangekeken, met een blik vol onbegrip. Ik leg het even uit.
Hoe heftig een verlies voor jou is, heeft te maken met de impact dat dit verlies heeft op jouw leven. Met andere woorden: hoe groot zijn de gevolgen van dit verlies voor jou. Ik neem mezelf even als voorbeeld om het uit te leggen.
Naast dat wij Bram zijn verloren, heb ik ook een deel van mijn gezondheid in moeten leveren. Voor mij heeft het verlies van mijn gezondheid een grotere impact dan het verlies van Bram. Met het verlies van Bram ben ik een deel van mijn toekomstperspectief kwijt (hoe zou hij zijn geweest, bijvoorbeeld), moet ik leven met het idee dat onze andere kinderen en onze families en vrienden ook verdriet hebben van dit verlies. Daarnaast heb ik ook nog veel wél: ik ben nog steeds moeder, ook al leeft Bram niet meer; de relatie met mijn man is goed gebleven; ik heb nog steeds goed contact met onze families en vrienden en zo kan ik nog wel even doorgaan. Ook heb ik het gevoel dat het verlies van Bram mij veel heeft opgeleverd, zoals verbinding met mensen om mij heen.
Maar dan de impact van het verlies van mijn gezondheid. Dat hakt er voor mij veel meer in: zo kan ik veel dingen die ik graag zou willen niet of met moeite doen; ik ben veel moe en heb regelmatig pijn; ik ben daarmee niet altijd de moeder, partner of vriendin die ik wel zou willen zijn en daar ben ik soms verdrietig of boos over; mensen zien aan de buitenkant niet wat er aan de hand is, wat wel eens tot onbegrip leidt. Daarnaast levert dit verlies mij weinig op. Daarmee voelt dit verlies voor mij zwaarder, omdat de impact, dus de gevolgen, groter zijn voor mij.
Zou jij precies dezelfde dingen meemaken, dan kan het zijn dat de impact voor jou anders is, omdat je de gevolgen anders ervaart.
Niet te vergelijken
En zo kan het bijvoorbeeld zijn dat jouw miskraam een grote impact heeft op jouw leven: misschien valt je toekomstbeeld in duigen; misschien komt je relatie onder spanning te staan; misschien ben je bang dat het nooit lukt om een kind te krijgen; misschien ben je zo verdrietig dat je niet kunt werken en verlies je als klap op de vuurpijl ook nog je baan. Snap je wat ik bedoel? Ieder verlies heeft op een ieder zijn eigen impact. Nu ik dit zelf zo ervaar, vergelijk ik verliezen van verschillende mensen niet meer met elkaar. Mijn verlies is niet zwaarder dan dat van jou; elk verlies is anders. Zonder waardeoordeel.